ઑક્સિજનનું ઉમેરાવું અથવા દૂર થવું તેના આધારે ''રિડક્શન'' નાં બે ઉદાહરણ સહિત સમજાવો.
રિડક્શન : જો કોઈ પણ રાસાયણિક પ્રક્રિયા દરમિયાન ઑક્સિજન ગુમાવાતો હોય અથવા હાઇડ્રોજન મેળવાતો હોય તો તેને રિડક્શન પ્રક્રિયા કહેવાય છે. દા.ત.,
$(i)$ $CuO{\kern 1pt} + {H_2}_{(s)}{\kern 1pt} \to {\kern 1pt} C{u_{(s)}} + {\kern 1pt} {H_2}{O_{(l)}}$
$CuO$ એ ઑક્સિજન ગુમાવીને $Cu$ બનાવે છે.
$(ii)$ $2KCl{O_{3(s)}}\xrightarrow{\Delta }2KC{l_{(s)}} + 3{O_{2(s)}}$
પોટેશિયમ ક્લોરેટ પોટેશિયમ ક્લોરાઈડ ઓક્સિજન
$KClO_3$ ઑક્સિજન ગુમાવીને $KCl$ બનાવે છે.
$(ii)$ $Zn{O_{(s)}} + {C_{(s)}}\xrightarrow{\Delta }Z{n_{(s)}} + C{O_{(g)}}$
$ZnO$ ઑક્સિજન ગુમાવીને $Zn$ બનાવે છે.
$(iv)$ $MnO _{2}+4 HCl \rightarrow MnCl _{2}+2 H _{2} O + Cl _{2}$
જ્યારે કૉપર સલ્ફેટના દ્રાવણમાં આયર્નની ખીલી ડુબાડવામાં આવે ત્યારે કૉપર સલ્ફેટના દ્રાવણનો રંગ શા માટે બદલાય છે ?
નીચે આપેલ પ્રક્રિયા માટેનાં વિધાનો પૈકી કયાં ખોટાં છે ?
$2 PbO _{( s )}+ C _{( s )} \longrightarrow 2 Pb _{( s )}+ CO _{2( g )}$
$(a)$ લેડ રિડક્શન પામે છે.
$(b)$ કાર્બન ડાયોક્સાઇડ ઑક્સિડેશન પામે છે.
$(c)$ કાર્બન ઑક્સિડેશન પામે છે.
$(d) $ લેડ ઑક્સાઇડ રિડક્શન પામે છે.
ઉષ્માક્ષેપક અને ઉષ્માશોષક પ્રક્રિયાઓ એટલે શું ? ઉદાહરણો આપો.
નીચેનાં રાસાયણિક સમીકરણોને સમતોલિત કરો :
$(a)$ $HNO _{3}+ Ca ( OH )_{2} \longrightarrow Ca \left( NO _{3}\right)_{2}+ H _{2} O$
$(b)$ $NaOH + H _{2} SO _{4} \longrightarrow Na _{2} SO _{4}+ H _{2} O$
$(c)$ $NaCl + AgNO _{3} \longrightarrow AgCl + NaNO _{3}$
$(d)$ $BaCl _{2}+ H _{2} SO _{4} \longrightarrow BaSO _{4}+ HCl$
વિસ્થાપન પ્રક્રિયા અને દ્વિવિસ્થાપન પ્રક્રિયા વચ્ચે શું તફાવત છે ? આ પ્રક્રિયાઓ માટેનાં સમીકરણો લખો.